– Autor: Ullrich Junker –
Adamaszek (wywodzący się od Damaszku) to tkanina, w którą można wplatać różnorodne wzory figuralne. Przez długi okres technika jego wytwarzania objęta była tajemnicą, a po jej wprowadzeniu w Saksonii w roku 1666 przez elektora Jana Jerzego II (1656–1680) była kontrolowa na przez państwo. Głównym ośrodkiem tkactwa adamaszku była miejscowość Groß-Schönau. W roku 1587 Hertwig von Nostiz sprzedał Groß-Schönau radzie Żytawy (Zittau). Przez ponad 250 lat wieś ta podlegała radzie miasta Żytawa (Zittau).
O tym, jak ważne było tkactwo adamaszku, świadczy na przykład fakt zwolnienia tkaczy ze służby wojskowej, czy także wsparcie państwa poprzez udzielanie pożyczek. Tkaczom nie wolno było przyjmować zagranicznych praktykantów ani przenosić się do innych miejscowości.
W procesie wytwarzania kunsztownych wzorzystych adamaszków niezbędny był projektant wzoru, który tak jak w przypadku schematów ściegów na drutach, przygotowywał na papierze liniowym wzory dla tkacza. Za zgłębianie i żmudne przenoszenie tego wzoru był odpowiedzialny kreślarz. Etapy pracy stanowiły tajemnicę zakładu i były ściśle nadzorowane przez władze krajowe.
W roku 1744 r. projektant wzorów David Christian Berndt oraz tkacze adamaszku Chr. Berndt, Elias Mai, Andreas Lehmann, Adam Möller i Gottfried Mönch zwrócili się do rady miasta Żytawa (Zittau) z prośbą o zgodę na przeprowadzkę do Pförthen i Forste. Jednak decyzją z 23 listopada 1744 r. upomniano ich, by pozostali w gminie „jako lojalni i pracowici fabrykanci”. Mimo zakazu emigracji, w noc Zielonych Świątek roku 1744 do Kowar (Schmiedeberg) wyemigrowały 23 osoby.
Dopiero po klęsce Saksonii w II wojnie śląskiej z Prusami w 1745 r. około 270 mieszkańców mogło opuścić Groß-Schönau. Ich krosna i sprzęty domowe wywieziono na Śląsk na stu szesnastu wagonach pod eskortą pruskich żołnierzy. Kowary (Schmiedeberg), Jelenia Góra (Hirschberg), Podgórki (Tiefhartmannsdorf), Lubomierz (Liebenthal) i Gryfów Śl. (Greiffenberg) stały się nową małą ojczyzną dla tych rodzin.
O tym, jak ważne dla króla Prus Fryderyka II było przesiedlenie tkaczy adamaszku, świadczy fakt, że każdy tkacz adamaszku otrzymał zadatek w wysokości 40 talarów.
→ Czytaj wiecej w GAL nr 68, s. 44