[:de]
Das Wernersdorfer Kachelkabinett
In 2013 hat der VSK-Vorstand beschlossen, dass Wernersdorfer Kachelkabinett zu fördern. Nachfolgend eine kurze Einführung in das Thema:
Schloss Wernersdorf, eine vorindustrielle Manufaktur für Bleichleinen, liegt ca. 2o km von Hirschberg entfernt. Der Gebäudekomplex diente im 18. Jahrhundert als eine Kombination aus Manufaktur und repräsentativen Räumlichkeiten, eine interessante und ungewöhnliche Vermischung von Funktionsbereichen, ganz besonders im barocken Zeitalter. Neben dem sogenannten Kachelstübchen ist noch der prächtige teilrekonstruierte Barocksaal im Hauptgebäude zu nennen. Das solitäre, im Form eines Turmhauses erstellte Gebäude nördlich der Hauptanlage aus dem späten 18. Jahrhundert stellt ein bemerkenswertes Beispiel profan genutzter Architektur und Raumgestaltung dar. Der zentrale Raum im Obergeschoss des kleinen Gebäudes ist mit Delfter Platten aus der ersten Hälfte des 18. Jahrhunderts ausgelegt. Die ohne Schablonierung handgefertigten Fliesen sind überwiegend mit biblischen Motiven bemalt. Alle vier Wände des Hauptraumes sind großflächig mit Keramik ausgestattet. Diese Gestaltung widerspiegelt eine im 18. Jahrhundert beliebte Methode, Keramik zu einer Art „Tapetenersatz “- Dekoration heranzuziehen. Die Assoziation von glattflächigen Kachelflächen mit hygienischen Arbeitsbereichen wie z.B. Küche, Sanitär, Labor etc. entstand erst im Lauf des 19. Jahrhunderts.
Die Auskleidung repräsentativer Wohngebäude mit niederländischen Kacheln war im 17. und 18. Jahrhundert in gehobenen bürgerlichen und adligen Kreisen durchaus verbreitet. Prominente erhaltene Beispiele sind im polnischen Raum das Palais Nieborów, der Artus Hof in Danzig sowie Treppenhäuser im Palais Potocki in Krzeszowice. Bemerkenswert ist auch das mit Delfter Platten ausgekleidete sogenannte Beyersdorf-Zimmer, heute im Breslauer Stadtmuseum zu besichtigen. Ursprünglich in einem Patrizierhaus des 17. Jahrhunderts am Blücherplatz in Breslau untergebracht, wurden bereits Ende des 19. Jahrhunderts der bedeutende museale Charakter erkannt und die Kacheln der Öffentlichkeit zugänglich gemacht. Ein weiteres Beispiel im niederschlesischen Raum ist eine Kachelstube im barocken Landsitz Wernersdorf / Hirschberg. Interessanterweise deckt sich sowohl die offensichtliche Herkunft, zeitliche Einordnung als auch die Motive mit den Delfter Platten mit den Materialien, die im Beyersdorf-Zimmer verwendet worden sind. Eine gemeinsame Beschaffungsquelle ist denkbar.
Wesentliche weitere Ausstattungsdetails des Raumes in Wernerdorf sind erhalten: Die hölzernen Wandkassettierungen, sämtliche Türen inkl. der historischen Beschläge sind zu ca. 80% erhalten. Der zentrale Blickfang, ein mit Rokoko Ornamenten überzogener offener Kamin ist ebenfalls erhalten, funktionsfähig und in guten bis sehr guten Zustand. In einem kleinen Nebenraum befindet sich eine vollständig erhaltene historische Sanitäranlage aus dem 18. Jahrhundert. Die barocke Deckenfassung des Kachelraumes ist in guten strukturellen Zustand. Unglücklicherweise ist die Plafondmalerei verloren gegangen und muss teilrekonstruiert werden, einzig einzelne Fragmente sind erhalten geblieben und erlauben durchaus eine Punktretusche.
Der Hauptgebäudekörper ist bereits von 2009-2010 instand gesetzt worden: Neuer Dachstuhl, Schornstein- aufmauerung, Dacheindeckung in Schiefer, Traufkasten, Verputz und neue Fenster getreu nach historischem Vorbild. Die Zwischendecke EG / OG musste aufgrund angefaulter Deckenbalkenköpfe im Zuge der Restaurierungs-maßnahmen 2009-2010 entfernt werden. Die Hauptaufgabe ist nun die konservatorische Instandsetzung des Kachelkabinetts, nämlich die Plafondmalerei, sowie die historischen Kachelflächen. Das Gebäude soll nach Fertigstellung der Restaurierungsmaßnahmen der Öffentlichkeit zugänglich gemacht werden. Zu diesem Zweck soll eine möglichst wenig in die Originalsubstanz eingreifende Treppe (vgl. Zeichnungen) installiert werden, um einen einfachen Zugang in das obere Geschoss zu gewährleisten. Das Erdgeschoss kann für eine kleine Dauerausstellung genutzt werden, um beispielsweise in Architektur und Gestaltung des niederschlesischen Barock oder in die Technik, Produktion und Herkunft niederländischen Kachekunst einzuführen.
Wir freuen uns über projektbezogene Spenden, Verein zur Pflege schlesischer Kunst und Kultur e.V., Konto Nr. 15004163, BLZ: 850 500 00 Sparkasse Oberlausitz Niederschlesien, Vermerk “Kachelkabinett”
25.02.2014 / CJS
[:pl]Pakoszowski salonik kaflowy
W roku 2013 Zarząd VSK postanowił wesprzeć wyremontowanie salonu kaflowego. Poniżej krótkie wprowadzenie do tematu:
Pakoszowski salonik kaflowy
Pałac Pakoszów, manufaktura zajmująca się wybielaniem lnu powstała przed okresem uprzemysłowienia, jest oddalona 20 km od Jeleniej Góry. Kompleks budynków w XVIII w. mieścił manufakturę oraz reprezentacyjne pomieszczenia. Interesujące i niezwykłe pomieszanie funkcji, szczególnie w okresie baroku. Obok tzw. saloniku kaflowego należy wymienić wspaniałą, częściowo zrekonstruowaną barokową salę znajdującą się w głównym budynku. Wybudowany pod koniec XVIII w. solidny budynek z wieżyczką na północ od głównego założenia, jest interesującym przykładem świeckiego wykorzystania budownictwa i architektury wnętrz. Główne pomieszczenie na parterze niedużego budynku jest wyłożone fajansowymi płytkami w typie delft pochodzącymi z pierwszej połowy XVIII w. Te wykonane ręcznie, bez użycia szablonów płytki ozdobione są w większości motywami biblijnymi. Wszystkie cztery ściany głównego pokoju pokryte są w większości ceramiką. Dekorowanie to odzwierciedla ulubioną w XVIII w. metodę zastępującą tapetę. Skojarzenie z wielkopowierzchniowymi kaflami z ich higieniczną powierzchnią do pracy używanymi w kuchni, sanitariatach, laboratoriach itp. pojawiło się dopiero w XIX w.
Pakoszowski salonik kaflowy- szczegóły
Wyłożenie płytkami holenderskimi reprezentacyjnych budynków mieszkalnych było w XVII i XVIII w. bardzo powszechne w wyższych sferach mieszczańskich i szlacheckich. Godne uwagi przykłady można obejrzeć na polskim obszarze w pałacu w Nieborowie, czy Dworze Artura w Gdańsku lub też na klatce schodowej pałacu Potockich w Krzeszowicach. Warto przyjrzeć się tzw. pokojowi Beyersdorfów, wyłożonemu kaflami w typie delft, należącego do Muzeum Miejskiego we Wrocławiu. Pierwotnie pokój za tymi kaflami znajdował się w mieszczańskim domu z XVII w. przy placu Blüchnera we Wrocławiu. Pod koniec XIX w. dostrzeżono ich zabytkowy charakter i udostępniono publiczności. Innym przykładem z terenu Dolnego Śląska jest salonik kaflowy w barokowej posiadłości wiejskiej w Pakoszowie/ Jelenia Góra. Co ciekawe, zarówno oczywiste pochodzenie, czasowe zaszeregowanie, jak i motywy płytek z Delft pokrywają się z materiałami użytymi w pokoju Beyersdorfów. Możliwym było wspólne źródło zakupu materiału.
Zachowały się w 80% pozostałe, zasadnicze detale wyposażenia pomieszczenia w Pakoszowie: drewniana ścienna boazeria kasetonowa, oraz wszystkie drzwi wraz z zabytkowymi okuciami. Ocalał również główny element przyciągający spojrzenia, jakim jest kominek ozdobiony rokokowymi ornamentami. Jest w bardzo dobrym stanie i może dalej spełniać swoje funkcje. W niedużym pomieszczeniu sąsiadującym z pokojem, znajdują się całkowicie zachowane urządzenia sanitarne z XVIII w. Barokowa dekoracja sufitu pomieszczenia z kaflami jest w dobrym technicznym stanie. Na nieszczęście malarstwo plafonowe nie dotrwało do chwili obecnej i będzie musiało zostać po części odtworzone. Pozostały tylko jego fragmenty, które zostaną odtworzone za pomocą punktowego retuszu.
Główny budynek został już w latach 2009-2010 wyremontowany. Nowa więźba dachowa, wymurowanie kominów, pokrycie dachu łupkiem, okapy, tynkowanie, nowe okna zgodnie z historycznymi pierwowzorami. Ślepy pułap między parterem a pierwszym piętrem trzeba było usunąć podczas prac konserwatorskich prowadzonych w latach 2009- 20010. Głównym zadaniem jest odrestaurowanie zgodne z wymogami konserwatorskimi gabinetu kaflowego, mianowicie malarstwa plafonowego i zabytkowych kafli. Po ukończeniu prac budynek będzie udostępniony publiczności. W tym celu należy zamontować możliwie najmniej ingerujące w oryginalną substancję schody, aby zapewnić prosty dostęp na wyższą kondygnację. Parter można będzie wykorzystać na niedużą stałą wystawę, aby wprowadzić na przykład w architekturę i barok Dolnego Śląska lub w technikę, produkcję i pochodzenie holenderskiej sztuki wykonywania kafli.
Dokładniejsze wprowadzenie przedstawia opinia rzeczoznawcy dotyczącą kabinetu kaflowego- TU
Będziemy Państwu wdzięczni za wsparcie naszych projektowych działań. Prosimy o darowizny na konto Stowarzyszenia Pielęgnowania Kultury i Sztuki / Verein zur Pflege schlesischer Kunst und Kultur e.V., konto nr 15004163, BLZ: 850 500 00 Sparkasse Oberlausitz Niederschlesien, dopisek „Gabinet kaflowy”/ ”Kachelkabinett”[:]